Okul çağı dönemi; fizyolojik, psikolojik ve sosyal gelişimin hızlı olduğu bir dönemdir. Bu dönemde yaşam boyu devam edebilecek davranışların büyük ölçüde oluştuğu düşünüldüğünde çocuk ve gençlere sağlıklı beslenme alışkanlığının kazandırılması, yetişkinlik dönemi hastalıklarının önlenmesi açısından önemlidir.

 

Çocuklarda ve gençlerde en yaygın görülen olumsuz beslenme alışkanlıklarından biri öğün atlamadır. Türkiye’de ve dünyada yapılan beslenme alışkanlıklarının değerlendirildiğinde çocukların en sık atladıkları öğün, günün en önemli öğünü olarak kabul edilen kahvaltıdır. Uykuda geçen uzun açlık sürecinden sonra çocukların güne besleyici bir kahvaltı ile başlaması sağlığı ve başarıyı destekler.

 

Okul çağındaki çocuklar, günlerinin önemli bir bölümünü okulda geçirmektedirler. Bu sebeple, çocukların beslenme çantasında yer alacak öğünlerin; yeterli enerji ve protein içeriğine sahip, vitamin ve minerallerden zengin taze sebze ve meyveleri içeren, karbonhidrat ve yağ bakımından dengeli besinleri içermesi gerekir. İki ana öğün arasında açlık hisseden çocuklar; besleyici değeri düşük, sağlıksız yiyecek ve içeceklerle beslenmeye yönelebilir. Bu durum; beslenmenin maliyetini artırmakta, dengesiz beslenmeye sebep olmakta ve bu sürecin devamlılığı yetişkinlik döneminde beslenme ile ilişkili sağlık sorunlarının ortaya çıkması ile sonuçlanmaktadır.

 

Arı Ürünlerinin Çocuk Beslenmesindeki Önemi

Yapılan birçok bilimsel çalışma, arı ürünlerinin sağlık üzerine olumlu etkileri olduğunu göstermektedir. Arı ürünleri, içeriğinde doğal olarak bulunan değerli biyoaktif bileşikler sayesinde olumlu etkiler gösterebilmektedir.  Propolis, arı sütü, ham bal, arı ekmeği ve polen gibi arı ürünleri, beslenmeye değer katacak nitelikte değerli besin ögesi ve biyoaktif bileşimine sahiptir. Propolis, arı ürünleri arasında bilinen en güçlü antioksidan gıda olup bu özelliğini içeriğinde bulunan fenolik ve flavonoidlere borçludur. Aynı zamanda antiviral, antibakteriyel, antifungal, antiinflamatuvar, antikanser, antidiyabetik etkilere sahiptir. Arı sütü ise, başka hiçbir gıdada bulunmayan royalaktin ve 10-HDA gibi değerli bileşenleri yapısında doğal olarak bulundurması sayesinde beslenme ve sağlığa değer katar. Arı ekmeği, fermente bir gıda olup bağırsak sağlığını olumlu yönde destekleyecek probiyotik bir gıdadır. Polen ise; vitamin mineraller bakımından zengin, yüksek protein içeriğine sahip değerli bir arı ürünüdür. Tüm bu arı ürünlerinin sağlığa katkıları nedeniyle günlük beslenmeye eklenmesi uzmanlar tarafından önerilmektedir.

 

Arı Sütü Nedir?

Arı sütü, işçi arıların yutak üstü salgı bezlerinden salgıladığı, kovanda yavru arıların ve kraliçe arının beslenmesinde kullanılan doğal bir arı ürünüdür. Arı sütünün içeriğinde; başka hiçbir gıdada bulunmayan 10-HDA ve Royalaktin bileşenleri yer almaktadır. Ayrıca; A, D, E ve B grubu vitaminleri, magnezyum, demir ve çinko mineralleri de doğal olarak bulunur.

 

Çocuk Beslenmesinde Arı Sütünün Önemi

 

1962 yılında Pediatriya Dergisi’nde yayınlanan bilimsel bir araştırmada, arı sütü tüketiminin kronik beslenme bozukluğu olan çocuklara etkisi araştırılmıştır.

 

Çalışmada, arı sütü 2 yaşından küçük çocuklara fitil şeklinde günde 2 veya 3 defa 0,0005 gram, daha büyük çocuklara ise dil altından günde 2 defa 0,01 gram verilmiştir. 35 çocukta genel, duygusal ve uyku durumlarının iyileştiği görülmüştür. Ayrıca arı sütü tüketen çocuklarda 2-3 gün sonra iştahın arttığı görülmüştür. Çalışmada, arı sütü tüketen çocuklarda 200 gram kadar ağırlık artışının olduğu kaydedilmiştir. Ayrıca 11 bebekte, serum proteinlerinin arı sütü tüketimiyle birlikte daha normal hale geldiği belirtilmiştir. Çalışma bitimiyle arı sütü tüketimine devam etmeyen çocuklarda ağırlık artış eğrisinin düzleştiği ve iştahsızlığın yeniden artış gösterdiği saptanmıştır.

 

Çocuklar Arı Sütünü Nasıl Tüketsin?

Taze arı sütünü çocuklar günde ¼ – ½ çay kaşığı doğrudan, aç karnına dil altından, yetişkinler ise ½ çay kaşığı doğrudan, aç karnına dil altından tüketebilir.

 

Bununla birlikte, arı sütü tüketmenin bir diğer yolu ise propolis arı sütü ham ballı bir karışım olarak tüketmek! Çocuklar günde 1 tatlı kaşığı, doğrudan ya da yoğurt, süt gibi sevilen ılık veya soğuk gıdaların içerisine ilave edilerek tüketebilir.

 

Propolis Nedir?

Propolis, arıların bitkilerin yaprak, sap ve tomurcuklarından topladığı %100 doğal bir arı ürünüdür. Propolisin içeriğinde doğal olarak bulunan değerli fenolik ve flavonoidlerin çeşitliliği; kısaca propolisin değerini belirler. Propolisin sahip olduğu fenolik ve flavonoid çeşitliliği ise; arılar tarafından propolisin toplandığı bitki örtüsü, mevsim koşulları, elde edilen ham propolisin özütleme yöntemi ve özütlemede kullanılan çözücü seçimi gibi değişkenlere bağlı olarak değişiklik gösterir. Anadolu coğrafyası, endemik bitki örtüsü ile polifenoller bakımından zengin bir propolis toplanmasına elverişlidir.

 

Çocuk Beslenmesinde Propolisin Önemi

 

2004 yılında İsrail’de çok merkezli yürütülen çift kör randomize kontrollü bir bilimsel çalışmada, çocuklarda solunum yolu enfeksiyonlarının önlenmesinde ekinezya, propolis ve C vitamini içeren bir karışımın etkinliği değerlendirilmiştir. Bilimsel çalışma, 12 haftalık kış döneminde gerçekleştirilmiş olup çalışmaya 1-5 yaş arası 430 çocuk dahil olmuştur. Katılımcılar, her grupta 215 kişi olacak şekilde rastgele 2 gruba ayrılmıştır.

 

  1. Deney grubuna 50 mg/mL propolis özütü içeren karışımdan günde 2 kez (1-3 yaş arası çocuklara 5.0 ml 4-5 yaş arası çocuklara 7.5 ml olmak üzere) verilmiştir.
  2. Kontrol grubu ise hiç propolis almamıştır.

 

Çalışmanın sonuçları, propolisli karışım verilen grupta, solunum yolu enfeksiyonu atağı geçiren çocuk sayısının, toplam atak sayısının ve çocuk başına ortalama atak sayısının propolis takviyesi almayan gruba göre anlamlı derecede daha düşük olduğunu göstermektedir.

 

Propolisi Çocuklar Nasıl Tüketsin?

Saf Anadolu propolisi içeren bir özütten çocukların günde 10-40 damla tüketmesi önerilmektedir. Su, süt, nar suyu, portakal suyu, bal, pekmez, yoğurt gibi sıcak olmayan gıdalarla birlikte tüketilmesi uygundur.

 

Kaynaklar:

 

  1. Cohen HA, Varsano I, Kahan E, Sarrell EM, Uziel Y. Effectiveness of an Herbal Preparation Containing Echinacea, Propolis, and Vitamin C in Preventing Respiratory Tract Infections in Children: A Randomized, Double-blind, Placebo-Controlled, Multicenter Study. Arch Pediatr Adolesc Med. 2004;158(3):217–221. doi:10.1001/archpedi.158.3.217
  2. Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi (TÜBER), 2022.
  3. https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/19631401033 (Erişim Tarihi: 07.02.2023